Νέα ερευνητικά δεδομένα δείχνουν ότι η στοματική υγεία συνδέεται άμεσα με τη γνωστική λειτουργία και την πρόληψη της άνοιας. Πώς επηρεάζει η μάσηση τον εγκέφαλο και ποιος είναι ο ρόλος της προσθετικής οδοντιατρικής στη διατήρηση της πνευματικής διαύγειας;
Θωμάς Κουράκος : Χειρουργός – Οδοντίατρος
Συνέντευξη / Επιμέλεια : Αναστασία Καφετζή – Δημοσιογράφος
Η στοματική υγεία ως δείκτης συνολικής ευεξίας
Η στοματική υγεία αποτελεί θεμελιώδες στοιχείο της συνολικής υγείας και ευεξίας του ατόμου. Τα τελευταία χρόνια, η επιστημονική κοινότητα στρέφει το ενδιαφέρον της στη συσχέτιση της στοματικής κατάστασης με τη γνωστική λειτουργία, ιδίως στους ηλικιωμένους. Μελέτες επιβεβαιώνουν ότι η απώλεια δοντιών, οι περιοδοντικές φλεγμονές και η μειωμένη μασητική ικανότητα συνδέονται με αυξημένο κίνδυνο γνωστικής έκπτωσης και άνοιας.
Η μάσηση ως φυσιολογικό ερέθισμα του εγκεφάλου
Η μάσηση δεν είναι μια απλή μηχανική πράξη, αλλά μια σύνθετη νευρομυϊκή διαδικασία που ενεργοποιεί πολλαπλά εγκεφαλικά κέντρα. Η λειτουργική μαγνητική τομογραφία (fMRI) έχει δείξει ότι η ενεργός μάσηση αυξάνει τη ροή αίματος στον ιππόκαμπο και τον προμετωπιαίο φλοιό, περιοχές που σχετίζονται με τη μνήμη και την εκτελεστική λειτουργία. Η απώλεια δοντιών και η μειωμένη μασητική ικανότητα συνεπάγονται χαμηλότερη νευρική διέγερση, μειώνοντας τη νευροπλαστικότητα και τη δραστηριότητα των νευρωνικών κυκλωμάτων που εμπλέκονται στη μνήμη.
Περιοδοντίτιδα και φλεγμονή: Μια γέφυρα προς τον εγκέφαλο
Η περιοδοντική νόσος είναι μια χρόνια φλεγμονώδης κατάσταση που δεν περιορίζεται στο στόμα. Τα παθογόνα βακτήρια της στοματικής κοιλότητας, όπως το Porphyromonas gingivalis και το Treponema denticola, μπορούν να εισέλθουν στην κυκλοφορία του αίματος και να προκαλέσουν συστηματική φλεγμονώδη απόκριση. Πρόσφατες έρευνες εντοπίζουν το P. gingivalis σε εγκεφαλικούς ιστούς ασθενών με νόσο Alzheimer, ενώ τα ένζυμά του (gingipains) φαίνεται να προάγουν τη συσσώρευση β-αμυλοειδούς και τη φωσφορυλίωση της tau πρωτεΐνης.
Η σημασία της διατροφής και της μάσησης στη γνωστική υγεία
Η απώλεια φυσικών δοντιών περιορίζει συχνά τη δυνατότητα κατανάλωσης τροφών πλούσιων σε φυτικές ίνες, πρωτεΐνες και ωφέλιμα λιπαρά οξέα. Η έλλειψη αυτών των θρεπτικών συστατικών οδηγεί σε υποσιτισμό, ανεπάρκεια αντιοξειδωτικών και βιταμινών του συμπλέγματος Β, οι οποίες είναι ζωτικής σημασίας για τη λειτουργία του νευρικού συστήματος.
Ο ρόλος της προσθετικής αποκατάστασης και της οδοντοστοιχίας
Η σύγχρονη προσθετική οδοντιατρική διαδραματίζει καθοριστικό ρόλο στη διατήρηση της γνωστικής και ψυχολογικής ισορροπίας των ηλικιωμένων. Η αποκατάσταση της μασητικής λειτουργίας μέσω οδοντοστοιχιών, γεφυρών ή εμφυτευμάτων αποτρέπει την απώλεια αισθητηριακών ερεθισμάτων και βελτιώνει τη νευρομυϊκή συνεργασία.
Προς μια ολιστική προσέγγιση στη γηριατρική φροντίδα
Η φροντίδα της στοματικής υγείας δεν πρέπει να αντιμετωπίζεται αποκομμένα από τη συνολική υγειονομική φροντίδα του ηλικιωμένου. Η συνεργασία οδοντιάτρων, νευρολόγων, γηρίατρων και διατροφολόγων μπορεί να προσφέρει μια προληπτική και πολυπαραγοντική στρατηγική για τη διατήρηση της γνωστικής ευεξίας.
Συμπέρασμα
Η επιστημονική τεκμηρίωση είναι πλέον σαφής: η στοματική υγεία και η γνωστική λειτουργία είναι στενά αλληλένδετες. Η απώλεια της μασητικής ικανότητας, η περιοδοντική φλεγμονή και η παραμέληση της στοματικής φροντίδας μπορούν να επηρεάσουν σημαντικά τη νοητική διαύγεια. Η πρόληψη, η έγκαιρη προσθετική αποκατάσταση και η διεπιστημονική προσέγγιση αποτελούν ουσιώδεις στρατηγικές για τη διατήρηση ενός υγιούς στόματος και ενός υγιούς νου.
Ενδεικτικές πρόσφατες αναφορές
Kim EJ et al. Association between mastication and cognitive function in older adults: a systematic review. Gerodontology, 2024.
Ide M, Holmlund A, et al. Periodontal disease and cognitive decline: current evidence and future directions. J Clin Periodontol, 2023.
Takeuchi K et al. Neural correlates of chewing and cognitive function: insights from fMRI studies. Front Aging Neurosci, 2025.
Chen L. Oral inflammation and neurodegeneration: from microbiome to molecular pathways. Frontiers in Cellular Neuroscience, 2025.
Για περισσότερα επικοινωνήστε με την ομάδα του PhysioActivo.gr στο info@physioactivo.gr
